به نقل از «ایمنا»

جذام چیست؟ + تشخیص بیماری، علائم، درمان و راه های انتقال

تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۴۱۷۳۲

بیماری جذام اگر بدون درمان رها شود، می‌تواند آسیب‌های دائمی و جبران‌ناپذیری را به پوست، اعصاب، دست‌وپا و چشم وارد کند. روش تشخیص، علائم، پیشگیری و راه‌های انتقال این بیماری مورد توجه کاربران فضای مجازی است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، حتماً شما نیز نام بیماری «جذام» را شنیده باشید؛ نامی که شاید یک تداعی کننده یک بیماری ترسناک و وحشتناک با عوارض سخت باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جذام یک بیماری کاملاً قابل درمان با منشأ عفونی است. میکروب عامل بیماری جذام که یک باکتری میله‌ای شکل است و ویژگی‌های خاصی دارد.

بیماری جذام چیست؟

جذام، لپرسی (Leprosy) یا خوره به عنوان یک بیماری خطرناک شناخته می‌شود که معمولاً به دلیل یک باکتری به نام مایکوباکتریوم‌لپرا بروز پیدا می‌کند. این بیماری علائم آشکاری دارد که بیشترین اثرات آن بر قسمت‌های عصبی بدن و نواحی پوستی فرد بیمار ظاهر خواهد شد. این بیماری به مرور باعث ایجاد ظاهر بد فرم در نقاط پوستی و ظاهری بدن از جمله بینی، دست‌ها، پاها و لاله‌های گوش می‌شود. فراموش نکنیم که جذام یک بیماری قابل درمان است که در صورت تشخیص به موقع، بهبود پیدا می‌کند.

دلیل بیماری جذام

مایکوباکتریوم، یکی از جنس‌های باکتری‌های میله‌ای شکل از خانواده Mycobacteriaceae (راسته Actinomycetales) که مهمترین گونه آن، M. tuberculosis و M. leprae است؛ این باکتری‌ها به ترتیب در انسان باعث سل و جذام می‌شوند.

تشخیص بیماری جذام

بیماری جذام از طریق ضایعات پوستی که ممکن است تیره‌تر یا روشن‌تر از پوست طبیعی باشند قابل تشخیص است. بسیاری از مردم جهان در معرض عامل بیماری جذام قرار دارند، هرچند این بیماری خیلی مسری نیست. مطالعات نشان می‌دهند که بیشتر افراد مبتلا به این بیماری دارای نقص‌هایی در سیستم ایمنی بدن خود هستند.

برخی مواقع نواحی پوستی درگیر بیماری ممکن است قرمز شوند. از دست دادن حس در این ضایعات پوستی شایع است؛ بیمار ممکن است لمس خفیف یا ضربه کوچک با سوزن را احساس نکند.

چنانچه فردی دچار ضایعه پوستی مشکوک به جذام باشد، پزشک نمونه کوچکی از ضایعه‌ی پوستی را بر می‌دارد تا آزمایش کند. به این کار «بیوپسی یا نمونه‌برداری» گفته می‌شود. پزشک همچنین ممکن است آزمایش «اسمیر پوستی» را نیز به‌کار گیرد. در صورتی که فرد به جذام نوع پسی‌باسیلاری مبتلا باشد در نتیجه آزمایش باکتری مشاهده نمی‌شود، اما اگر فرد به جذام نوع مالتی‌باسیلاری مبتلا باشد، باکتری در نتیجه آزمایش قابل مشاهده خواهد بود.

فرد ممکن است به برای تشخیص نوع جذام به «تست پوستی لپرومین ( lepromin skin test )» نیاز داشته باشد. برای این آزمایش، پزشک مقادیر پایینی باکتری غیرفعال عامل جذام را زیر پوست (بازوی فرد) تزریق می‌کند. سپس محل تزریق را سه روز و ۲۸ روز بعد بررسی می‌کند تا واکنش فرد را نسبت به آن بررسی کند. در صورت بروز واکنش، فرد ممکن است به جذام توبرکولوئید یا جذام مرزی مبتلا باشد. افرادی که به جذام مبتلا نیستند و یا به جذام لپروماتوز ابتلا دارند، هیچ واکنشی به این تست نخواهند داشت.

برای تشخیص جذام، پزشک باید به‌دنبال حداقل یکی از این علائم اساسی زیر باشد:

حداقل یک تکه از پوست بدن فرد تغییر رنگ داده (رنگ پریده یا قرمز) و بی‌حس شده باشد. یک یا چند عصب محیطی ضخیم یا بزرگ شده‌اند و حس آنها از دست رفته باشد. نتایج اسمیر پوستی مثبت باشد. واکسن جذام

طبق آمارهای دریافتی از سال ۱۹۸۵ به بعد حدود چند ده میلیون فرد مبتلا به جذام با دارو درمان شده‌اند، اما هیچ واکسنی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد البته «واکسن ب‌ث‌ژ» به میزان قابل توجهی از انسان در برابر خوره حفاظت می‌کند. ظاهراً این واکسن بین ۲۶ تا ۴۱ درصد (برای نمونه‌های کنترل شده) و ۶۰ درصد برپایه مشاهدات مطالعه شده مؤثر بوده که دو بار تزریق آن بهتر از یک بار جواب می‌دهد؛ البته همچنان تلاش‌ها برای بدست آوردن واکسن‌های بهتر ادامه دارد.

علائم بیماری جذام

با توجه به عامل بیماری جذام، علائم این بیماری می‌توانند متفاوت باشند. برای مثال علائم بیماری جذام در چهار دسته زیر طبقه بندی می‌شوند:

علائم پوستی علائم غشای مخاطی علائم اعصاب علائم بیماری علائم پوستی بیماری جذام

نخستین علائم پوستی جذام معمولاً ضایعاتی به‌شکل لکه‌های صاف، رنگ پریده (هیپوپیگمانته) یا قرمز (اریتماتوز) در پوست با کمی کاهش حساسیت به‌لمس یا درد همراه است. این ضایعات معمولاً با علائم دیگری مانند سوزش یا درد ظاهر نمی‌شوند. همچنین، ممکن است مقداری ریزش مو در ناحیه آسیب دیده وجود داشته باشد. با پیشرفت این ضایعات پوستی، ممکن است پوست آسیب دیده برآمده شده و در برخی موارد گره‌هایی روی آن ایجاد شود. پس علائم پوستی جذام عبارتند از:

پوست‌های سفت، خشک و ضخیم تکه‌های تغییر رنگ داده پوست، همراه با بی‌حس شدن آن ریزش بخش‌های پوشیده از مو مانند ابرو و مژه رشد ضایعات روی پوست ایجاد تورم در لاله گوش یا بروز توده‌های بدون درد در این ناحیه بروز زخم‌های بدون درد در ناحیه کف پا علائم اعصاب بیماری جذام ایجاد حالت ضعف و فلج عضلانی در قسمت‌های مختلف بدن خصوصاً در ناحیه دست و پا بی حس شدن قسمت‌های آسیب دیده پوست بزرگ شدن قسمت‌های اعصاب در نواحی آرنج، زانو، کناره‌های گردن بروز مشکلات در ناحیه اعصاب مربوط به چشم با خطر ایجاد کوری علائم غشای مخاطی جذام گرفتگی بینی خونریزی در ناحیه بینی علائم پیشرفته بیماری جذام فلج شدن نواحی دست و پا تغییر فرم دادن غضروف و ناحیه بینی عفونت در انگشتان دست و کوتاه شدن نوک آن‌ها ایجاد زخم‌های مزمن در کف پا ریزش ابرو بروز نابینایی

از سایر عوارض این بیماری که در دسته‌های دیگر قرار می‌گیرند، می‌توانیم به مواردی همچون احساس سوزش در پوست، بروز درد و قرمزی در نواحی آسیب دیده پوست و اعصاب دردناک و حساس اشاره کنیم.

راه‌های انتقال جذام

به دلیل دوره کمون طولانی، علت اصلی انتقال بیماری جذام به بدن مشخص نیست. متخصصان محتمل‌ترین راه انتقال را دستگاه تنفسی دانسته‌اند؛ آیا با یک تماس کوتاه با فرد مبتلا احتمال انتقال هست؟ صراحتاً خیر. بیماری جذام به راحتی منتقل نمی‌شود و فقط افرادی که تماس طولانی و چندین ساله با فرد مبتلا داشته‌اند ممکن است این بیماری را دریافت کنند. به طور طبیعی سیستم ایمنی بدن ۹۵ درصد افراد استعداد ابتلا به بیماری جذام را ندارد، حتی اگر در تماس نزدیک با افراد درمان نشده قرار بگیرند هرگز به این بیماری مبتلا نخواهند شد. به طور کلی راه‌های انتقال بیماری جذام به شرح زیر است:

تنفس انتقال از مادر به فرزند دستگاه گوارش تماس پوستی تماس با حیوانات تماس با خاک و حشرات و محیط آلوده انواع بیماری جذام

عامل بیماری جذام ممکن است این بیماری را به دسته‌های گوناگونی تقسیم کند. هر یک از این دسته‌ها علائم و نشانه‌های مختص به خود را دارند و سطح خاصی از بیماری را در بر می‌گیرند. بسته به اینکه سیستم ایمنی بدن فرد بیمار تا چه اندازه قوی باشد، میزان ابتلا و قدرت این بیماری هم متفاوت خواهد بود. در ادامه به معرفی انواع مختلف جذام اشاره می‌کنیم.

جذام نامشخص جذام سل جذام توبرکلوئید مرزی جذام مرزی میانی جذام لپروماتوز مرزی جذام لپروماتوز جذام پائوسی باسیلاری جذام چند باسیلی پیشگیری از بیماری جذام

بیشترین مبتلایان ساکنان بخش‌هایی از هند، ژاپن، مصر، نپال، چین و برخی نقاط دیگر هستند. به همین منظور برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید از سفر به این مکان‌ها و زندگی در این مناطق خودداری کنید. همچنین به ویژه باید از تماس فیزیکی مداوم با افراد آلوده به این بیماری خودداری کنید. مهمترین راه پیشگیری از بیماری جذام تشخیص به موقع بیماری و درمان آن بر اساس دستور العمل‌های سازمان جهانی بهداشت است بنابراین با توجه به سرایت پذیری بسیار کم جذام، جداسازی مبتلایان به این بیماری نقشی در پیشگیری از جذام ندارد.

شواهد نشان می‌دهند که افراد دارای نقص‌های ژنتیکی نیز ممکن است بیش از سایرین به این بیماری مبتلا شوند. بنابراین باید حتماً نسبت به تقویت سیستم ایمنی بدن خود اقدام کنید. از طرفی برخی از حیوانات خاص مانند شامپانزه‌های آفریقایی ناقل باکتری این بیماری هستند. بنابراین باید از دست زدن و نزدیک شدن به آن‌ها خودداری کنید.

درمان بیماری جذام

در صورت مشاهده مشکلات مرتبط با جذام اگر به پزشک مراجعه کنید، می‌توانید تحت مراقبت بالینی پزشکان، ناقل این بیماری تشخیص داده شوید و طبق آن مراحل درمان خود را پشت بگذارید. بسته به محلی که زندگی می‌کنید، بعد از تشخیص علائم مشکوک توسط پزشک و بررسی عامل بیماری جذام برای انجام غربالگری لازم به آزمایشگاه‌ها مراجعه کنید.

بعد از تشخیص بیماری آنتی بیوتیک‌های مورد نیاز بسته به میزان و طبقه بندی بیماری، برای فرد تجویز می‌شوند. دوز این داروها، مدت زمان و میزان مصرف آن‌ها بسته به سطح بیماری و دستور پزشک متفاوت خواهد بود. درمان جذام به طور کلی با سه آنتی بیوتیک داپسون، ریفامپیسین و کلوفازیمین انجام پذیر است.

پزشکان این داروها را برای مدت ۶ تا ۱۲ ماه به منظور درمان بیماری برای فرد تجویز می‌کنند. داروها بسته به میزان بیماری می‌توانند بیمار را درمان کنند یا از مرگ وی جلوگیری کنند.

از سال ۱۹۸۱ میلادی با ارائه درمان دارویی، بیماری جذام درمان‌پذیر شده و امروزه داروهای ضدجذام به صورت بسته‌های آماده و رایگان از سوی سازمان جهانی بهداشت در اختیار تمام کشورها قرار گرفته است. جذام در ایران نیز از ۳۶ سال گذشته تاکنون قابل درمان شده و پاسخ خوبی نیز از درمان بیماران دریافت شده است.

کد خبر 665892

منبع: ایمنا

کلیدواژه: راه انتقال جذام بیماری جذام در ایران جذام در ایران درمان جذام بیماری جذام چیست علائم جذام علائم بیماری جذام علائم جذام چیست شیوع جذام در ایران بیماری جدید در ایران جذام چیست جذام بیماری درمان بیماری جذام شیوع بیماری جذام شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق سیستم ایمنی بدن راه های انتقال علائم پوستی یک بیماری آسیب دیده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۴۱۷۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علل پرش و اسپاسم عضلانی

شما بدون فکر کردن در مورد کاری به ماهیچه های خود می گویید چه کاری انجام دهند. اما گاهی اوقات آن ها کار خود را انجام می دهند و ممکن است نبض داشته، منقبض شوند و نتوانند آرام شوند.

به گزارش وی کلینیک، انقباضات و اسپاسم ها بیشتر در ران ها، ساق پا، دست ها، بازو ها، شکم، قفسه سینه و قوس های پا دیده می شوند و می توانند بخشی از یک عضله، همه آن یا گروهی از عضلات را درگیر کنند. پزشکان در مورد دلیل رخداد آن مطمئن نیستند، اما چند محرک رایج می‌تواند موجب آن شوند.

پرش پلک

احساس می کنید پلک شما می پرد؟ به آن میوکیمیا می گویند. این انقباضات تصادفی، که می‌توانند باعث احساس ضعف یا آزار شما شوند، در پلک بالایی یا پایینی رخ می‌دهند. استرس، سیگار، باد، نور شدید، مصرف کافئین زیاد و کمبود خواب محرک های پرش پلک هستند. با وجود آزاردهنده بودن، اما این انقباضات بی ضرر هستند و معمولاً به سرعت از بین می روند، اما می توانند چند روز بعد برگردند.

پرش چشم ادامه دار

انقباضاتی که بیش از چند روز طول بکشد می تواند نشانه مشکلی مانند خشکی چشم یا گلوکوم باشد. همچنین وجود مشکل تاثیر گذار بر عضلات صورت می تواند موجب آن شود. در مواردی نادر، پرش چشم می تواند نشانه ای از اختلالات مغزی یا عصبی مانند فلج بل، مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) و سندرم تورت باشد. اما این مشکلات علائم دیگری نیز ایجاد خواهند کرد.

دارای الکترولیت کم هستید

ماهیچه ها برای عملکرد صحیح به مواد معدنی مانند پتاسیم و منیزیم نیاز دارند. اگر مصرف آن ها کم شده باشد، بدن پیامی همراه با گرفتگی و اسپاسم برای شما ارسال می کند. ورزش یا تعریق شدید و یا برخی دارو ها می تواند شما را ضعیف کند. همچنین ممکن است پس از یک دوره اسهال یا استفراغ الکترولیت از دست بدهید.

آب کافی مصرف نکردید

اگر به اندازه کافی نوشیدنی نخورید، ماهیچه های شما بیشتر دچار انقباض و اسپاسم می شوند. فقط هم نخوردن مقدار کافی آب نیست، وقتی زیاد عرق می‌کنید یا در هنگام بیماری مایعات بدنتان را از دست می‌دهید، الکترولیت ها را نیز از دست می‌دهید که یکی دیگر از دلایل رایج برای انقباض عضلات است.

فشار

گاهی اوقات استرس عامل سردرد یا بی خوابی است، اما می تواند باعث تنش و درد در عضلات شما نیز شود. تکنیک های آرامش بخش مانند ماساژ یا مدیتیشن را برای برطرف کردن آن امتحان کنید.

کافئین بیش از حد

کافئین می تواند باعث سرحالی در صبح شده و شما را از کسالت بعد از ظهر بیرون بیاورد. اما مصرف بیش از حد آن می تواند باعث انقباض عضلانی در قسمت های مختلف بدن شود. سایر دارو های محرک مانند آمفتامین ها نیز همین اثر را دارند.

کمبود خواب و خستگی

اگر خسته هستید و نیاز به استراحت دارید بدن با پرش و اسپاسم آن را به شما اطلاع خواهد داد. همچنین ممکن است عضلات شما احساس درد داشته یا به طور کلی ضعیف شوند.

بدن شما از فرم خارج شده است

اگر بعد از تمرین یا پیاده روی متوجه اسپاسم شدید، ممکن است لازم باشد زمان بیشتری را برای پرورش عضلات خود صرف کنید. وقتی به اندازه کافی با آن ها کار نمی کنید، به احتمال زیاد بیش از حد خسته شده و دچار گرفتگی می شوند. حداقل دو بار در هفته تمرینات قدرتی را به برنامه خود اضافه کنید.

دارو

اگر فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید، پزشک از شما می خواهد تا از قرص های آب یا همان دیورتیک استفاده کنید که باعث می شوند تا بیشتر ادرار کنید. این امر باعث کاهش میزان پتاسیم در بدن شما می شود و می تواند اسپاسم عضلانی را در پی داشته باشد. سایر دارو ها، مانند برخی از دارو های ضد افسردگی نیز می توانند باعث پرش شوند. همچنین برخی از دارو های صرع و روانپریشی نیز ممکن است موجب پرش پلک شوند.

سندرم سروتونین

اگر چند ساعت پس از مصرف داروی جدید یا تغییر دوزدارویی، دچار انقباض در ماهیچه های خود شدید با پزشک خود تماس بگیرید. شما زمانی دچار این عارضه می شوید که برخی داروها یا مکمل ها باعث می شوند مقدار زیادی از سروتونین شیمیایی مغز در بدن انباشته شود. این مشکل جدی است و معمولاً با تب بسیار بالا و سایر علائم همراه بوده و نیاز به مراقبت پزشکی دارد.

بیماری کلیوی

کلیه ها اغلب علائم هشدار دهنده اولیه نشان دهنده کند شدن فعالیت خود را نشان نمی دهند. آن ها هنگامی که مقدار زیادی از توانایی کار خود را از دست دادند، ممکن است گرفتگی عضلات، همراه با علائم دیگر را نشان دهند. اگر دیابت، فشار خون بالا یا سایر مشکلات مرتبط با کلیه دارید، در صورت شروع اسپاسم با پزشک خود مشورت کنید.

بیماری لو گریگ (ALS)

انقباض عضلات دست و پا می تواند یکی از علائم اولیه این بیماری باشد که به آن اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) نیز می گویند. دلیل این اتفاق از کار افتادگی اعصابی است که پیام هایی را از مغز و نخاع به ماهیچه ها می‌فرستند. در این بیماری قبل از اینکه اعصاب ارسال این پیام ها را به طور کامل متوقف کنند، پیام های نامنظم ارسال می کنند.

گیر افتادگی عصب نخاعی (Pinched Spinal Nerve)

هنگامی که اعصاب نخاعی از نخاع خارج می شوند از بین استخوان های ستون فقرات راهی قسمت های خاصی از بدن می شوند. گاهی اوقات دیسک های بین استخوان ها می لغزند یا پاره می شوند و حرکت می کنند و در این فرآیند عصب نخاعی را نیشگون می‌گیرند. در این حالت ممکن است تغییراتی را در عضلاتی که عصب آن ها را  کنترل می کند احساس کنید. پزشک می تواند این مشکل را در طول معاینه فیزیکی یا با ام آر آی یا سی تی اسکن تشخیص دهد.

نوروپاتی (Neuropathy)

هنگامی که سلول های عصبی آسیب می بینند، نحوه ارتباط آن ها با یکدیگر و با مغز تغییر می کند. انقباضات و اسپاسم می توانند علائم هشدار دهنده ای باشند که نشان دهند اعصاب کنترل کننده عضلات آسیب دیده اند. برخی از افراد با این مشکل متولد می شوند، اما همچنین ممکن است به دلیل آسیب، عفونت، بیماری، اعتیاد به الکل و برخی دارو ها اتفاق بیافتد. دیابت علت اصلی نوروپاتی است.

سندرم ایساک (Isaacs’ Syndrome)

این بیماری نادر که به عنوان نورومیوتونیا یا سندرم ایزاکس-مرتنس نیز شناخته می شود زمانی اتفاق می‌افتد که حتی اگر مغز یا نخاع دستور نداده باشد اعصاب شما به ارسال سیگنال هایی ادامه می دهند که عضلات را به حرکت در می آورد. این امر باعث انقباض عضلانی، گرفتگی و سفتی می شود. همچنین ممکن است ماهیچه های شما را موجی شکل کند مانند چیزی که زیر پوست حرکت می کند. این علائم زمانی که شما در خواب یا تحت بیهوشی عمومی هستید نیز ممکن است ادامه یابد.

کانال عصر ایران در تلگرام